صبح دوازدهم یا سیزدهم ماه صفرسال 38 هجری قمری لشکر امیر المومنین علیه السلام محیای جنگ شدند، امّا عمروعاص حلیه نمود و دستور داد تا قرآنها را بر سر نیزه کنند.

صفوف جلو لشکر کفر ورقهایی از قرآن و در دیگر صفوف هر کس هر چه داشت بر سر نیزه کرد!!
او فریاد می زد: لاحکم الالله! منافقین مثل اشعث بن قیس با تضعیف روحیه لشکر حضرت آنان را به اختیار حکمین ترغیب کردند.
هر چه امیر المومنین فرمودند: که این نیرنگ است و من کلام الله ناطق هستم نتیجه نداد.

سرانجام قرار بر این شد که هر لشکر حکمی را از جانب خود معین کند تا حکم ایشان را هر دو طرف بپذیرند. معاویه،عمروعاص را معرفی کرد و امیر المومنین فرمود:اگر ناچار هستم،عبدالله بن عباس و الاّ مالک اشتر نخعی حکم باشد.

اشعث و جماعت قراء و حافظین که جزء خوارج شدند. راضی به هیچکدام از این دو نشدند و گفتند: فقط عبدالله بن قیس یعنی ابوموسی اشعری نفاق منافقین نتیجه داد و ابوموسی و عمروعاص در دوحه الحنبدل که قطعه ای است بین مدینه و شام جمع شدند و با توجّه به عداوتی که هر دو نسبت به بنی هاشم خصوصاًحضرت امیر المومنین علیه السلام داشتند و با مکر و حلیه عمروعاص حضرت را به ظاهر عزل نمودند. ابوموسی از جمله منافقینی بود که در شب عقبه بعد از غدیر قصد قتل پیامبر صل اللّه علیه و آل و سلم را داشتند.(3)

بدین ترتیب فردای آن روز در بین جمعیّت ابوموسی به عمر گفتن تو بایست معاویه را از امارت خلع کن،تامن هم علی بن ابیطالب علیه السلام را خلع نمایم. عمروعاص گفت: من هرگز بر تو که عامل ابوبکر و عمر بوده ای و در ایمان و هجرت برمن تقدم داشته ای سبقت نمی گیرم! ابن عباس گفت: ابوموسی! پسرنابغه تو را فریب ندهد، ولی او به گفته ابن عباس گوش نداد و ایستاد و انگشتر از دست بیرون کرد و گفت : من علی و معاویه را از خلافت عزل نمودم وو ساکت شد. عمروعاص ملعون ایستاد و گفت: مردم شنیدید که ابوموسی علی را از خلافت عزل کرد. من هم او را از خلافت عزل نموده و آن را برای معاویه بن ابوسفیان ثابت می نمایم که او سزاوارتر است و من بعنوان منصوب کردن معاویه انگشتر به دست می کنم.

حکمین بریا عوام فریبی فحش و دشنام بسیاری به یکدیگر دادند و دست به گریبان یکدیگر شدند و شریح قاضی تازیانه ای بر سر عمروعاص زد. ابوموسی از ترس اصحاب علی علیه السلام به مکّه پناهنده شد. همه این مطالب در حالی بود که پیامبر صل اللّه علیه و آل و سلم در غزوه دومه الجندل ابوموسی را از این کار خبر دادند و فرمودند: حکمین در دومه الجندل گمراهند و گمراه می کنند کسانی را که از آنها تبعیت کنند(4)

امیر المومنین علیه السلام پس از این واقعه در قنوت نوافل ابوموسی و سه نفر دیگر را این گونه لعن می فرمود: اللهم العن معاویه و عمراً و ابالاعور السلمی و اباموسی الاشعری(5)

----------------------------------------------------------------------

منابع:
1-قلائد النحور،ج محرم و صفر،صفحه385
2- مستدرک سسفینه البحار، ج6، صفحه294
3- شرح ابن ابی الحدید، ج13، صفحه314
4- منتخب التواریخ،صفحه167، و تتمه المنتهی، صفحه31، و شرح ابن ابی الحدید، ج13، صفحه315
5- شرح ابن ابی الحدید،ج13، صفحه315