در مكتب انسان ساز اهل بیت علیهم السلام، « خانواده »، از جای گاه ویژه ای برخوردار است به طوری که از منظر این آموزگاران حقیقی بشر، محبت نمودن و عشق ورزیدن به همسر و فرزندان در اوج ارزش هاى الهى قرار دارد. این در حالی است که بسیاری از مکاتب بشری، نسبت به این امر مهم، جانب اعتدال را رعایت نکرده اند و در دام افراط و تفریط گرفتار شده اند.

دسته ای چنان دلبسته همسر و فرزند خویش گردیده اند كه تمام ارزش هاى الهی و قوانین اجتماعى را به پای آن فدا مى کنند، و عده ای نیز آن چنان اسیر جهالت و جمود گشته‏ اند كه توحید و عشق به حق را مستلزم بى مهرى نسبت به غیر او پنداشته اند. اینان محبت و علاقه به خانواده را امری ناپسند می دانند و در فراق‏ عزیزانشان، حتى از قطره اشكی نیز دریغ می کنند. و حال این که عشق ورزیدن به خانواده، در سراسر زندگی اولیای الهی، تجلی باشکوهی پیدا کرده است.

چنان که در حدیثی نورانی از حضرت امام محمد باقر علیه السلام می خوانیم: إِنَّ أَكْرَمَكُمْ، أَشَدُّكُمْ‏ إِكْرَاماً لِحَلَائِلِهِم‏ ؛ گرامى ترین شما، كسى است كه بیشتر به همسر خود احترام بگذارد. (1)

برای درک اهمیت این موضوع نگاهی گذرا به روش و سیره پیش وای پنجمِ شیعه، حضرت باقرالعلوم علیه السلام خواهیم داشت.

حسن بصرى می گوید: روزى به همراه یكى از دوستانم که از اهالی بصره بود، به محضر مبارك امام محمّد باقر علیه السلام شرف حضور یافتیم. برخلاف تصور خویش، آن حضرت را در اتاقى آراسته و مزیّن و در حالی که بر دوش خود پارچه‏ اى به رنگ گل هاى سرخ اندخته بود، مشاهده كردیم. ایشان محاسن مبارکشان را قدرى كوتاه كرده و بر چشمانشان سرمه كشیده بود. (كه در آن عصر در میان مردان رواج داشته است)

ما مسایل خود را با آن حضرت در میان گذاشتیم و سوال هایمان را پرسیدیم؛ پس از این که گفتگویمان پیایان یافت، از جا برخاستیم تا برویم .هنگام خارج شدن از منزل، امام به من فرمود: همراه با دوستت، فردا هم نزد من بیایید. و من اظهار داشتم : حتما شرفیاب خواهیم شد.

چون فردا شد، با همان دوستم به خانه امام رفتیم، ولى این بار به اتاقى وارد شدیم كه در آن، جز یك حصیر، هیچ امكاناتى نبود و امام پیراهنى خشن بر تن داشت. پس از آن كه در حضور ایشان نشستیم ، امام به دوست من رو كرد و فرمود: اى برادر بصرى! اتاقى كه دیروز مرا در آن دیدی، با تمام لوازم آن، برای همسرم بود. دیروز او خودش را براى من آراسته بود و من نیز نباید بى‏ تفاوت به او می بودم، بلکه مى‏ بایست خودم را براى او می آراستم. امیدوارم از آن چه دیروز مشاهده كردى، به قلبت گمان بد راه نداده باشى.

دوست من عرض کرد: به خدا قسم، بدگمان شده بودم، ولى اكنون خداوند آن بد گمانى را از قلبم زدود و حقیقت را دریافتم.(2)

این بیان، مى‏ نمایاند كه علی رغم این که امام در قلم رو امور فردى خود، از تجمل پرهیز می نماید ولى در بُعد اجتماعى و زندگى خانوادگى، عواطف همسر و نیازهاى روحى خانواده خویش را در نظر می گیرد و نه تنها از تجمل حلال دوری نمی گزیند بلکه گاه آن را لازم و ضروری مى‏ داند.

همچنین در روایتی دیگر از حكم بن عتیبه نقل شده است که: روزی به منزل امام باقر علیه السلام رفتم. ایشان را در حالى مشاهده کردم كه اتاقش آراسته و لباسش رنگین بود، من همچنان به اتاق و لباس آن حضرت خیره شده بودم که امام فرمود: اى حكم نظرت درباره آن چه مى‏بینى چیست؟ عرض كردم: درباره عمل شما چگونه مى‏ توانم داورى كنم (شما امام هستید و جز كار شایسته انجام نمى‏ دهید)، ولى در میان ما، تنها جوانان كم سن و سال به این صورت لباس مى‏ پوشند!

امام فرمود: اى حكم! مَنْ حَرَّمَ زِینَةَ اللَّهِ الَّتِی أَخْرَجَ لِعِبادِه‏ (أعراف/32)، چه كسى زینت هاى خدادادى را ممنوع ساخته است! ولى خوب است بدانى كه این اتاق، از آن همسر من است و تازه با او ازدواج كرده‏ ام و تو مى‏ دانى كه اتاق ویژه خود من چگونه اتاقى است. (3)

این اهتمام ورزیدن به احساسات و عواطف انسانی و عشق ورزیدن به خانواده تنها به همسر اختصاص ندارد، بلکه علاقه و محبت به فرزند نیز از اهمیت بالایی برخوردار است، چنان که نقل شده است گروهى نزد امام باقرعلیه السلام شرف یاب شدند. اتفاقا در همان زمان یكى از فرزندان خردسال امام مریض بود، به همین خاطر حضرت به گونه‏ اى نگران و ناراحت بود كه آرامش نداشت. آن گروه با مشاهده این وضع با خود گفتند كه اگر این كودك طورى بشود ممكن است امام علیه السلام از روی ناراحتی کاری کند كه ما از ایشان انتظار نداشته باشیم. در همین اندیشه بودند كه ناگهان صداى شیون از داخل خانه شنیده شد و دانستند كه كودك جان سپرده و اطرافیان بر او مى‏ گریند. بعد از لحظاتی امام باقرعلیه السلام بر خلاف آن چه انتظار داشتند با صورتى گشاده نزد آن ها آمد. میهمانان با تعجب گفتند: وقتى كه ما حال مضطرب شما را دیدیم، نگران شما شدیم!

امام باقرعلیه السلام فرمود: ما دوست داریم كه عزیزانمان سالم و بى رنج و درد باشند، ولى زمانى كه امر خداوند سر رسید و تقدیر الهی محقق شد، خواست خداوند را مى‏ پذیریم و در برابر مشیت او تسلیم و راضى هستیم. (4)

از این روایت شریف می توان به روشنی دریافت که برخوردارى از روحیه تسلیم و رضا به معناى كنار نهادن احساسات و عواطف انسانی و نادیده گرفتن منزلت همسر و فرزندان نمی باشد، بلكه ابراز عواطف و محبت ورزیدن به خانواده در جاى خود بایسته است، چراکه ریشه در فطرت پاک بشر دارد.



پی نوشتها:

1. من لا یحضره الفقیه، ج‏3، ص506؛ وسائل الشیعة، ج‏21، ص311.

2. كافى، ج 6، ص 448؛ بحارالا نوار، ج 46، ص 293.

3. كافى، ج 6، ص 446؛ بحارالا نوار، ج 46، ص 292.

4. كافی ج‏3، ص226؛ وسائل الشیعة، ج‏3، ص276.

منبع سایت: تبیان