از زمان خلقت آدم ابوالبشر تاکنون همواره دو جریان حقّ و باطل به موازات هم پیش‏ رفته و کره خاک هیچ‏ گاه از مصاف این دو جریان خالی نبوده است. پیروان هر یک از حق‏ مداران گذشته، همواره بسترسازان حق‏ گرایان آینده بوده‏ اند و حق گرایان آینده تداوم‏ بخشان راه حق‏ پرستان گذشته. وضعیت باطل‏ پیشگان و دور افتادگان از صراط مستقیم نیز بر همین منوال بوده است.

در این میان ارتباط حجت های الهی در تداوم‏ بخشیدن به مسیر صحیح هدایت و سعادت بشر بسیار عمیق‏ تر و محکم‏ تر بوده است؛ چرا که هر نبیّ و ولیّ الهی با در نظر گرفتن شرایط عصری که در آن به سر می‏برد راه انبیا و اولیای الهی پیش از خود را تداوم می‏ بخشد. به عبارت دیگر همه انبیا و اولیای الهی چراغ های نورانی هدایتند؛ منتهی هر کدام متناسب با شرایط زمانی و مکانی خود به نور افشانی می‏ پردازند.

در فرهنگ اسلامی ائمه اطهار (علیهما السلام) به عنوان جانشینان پیامبر اسلام (صلی الله علیه و اله) همگی نور واحدند و هدف مشترکی را دنبال می‏ کنند. وجود هر یک از آنان همانند یک مشعل روشن یا عَلَم سرافراز، مسیر صحیح و کامل هدایت را به بندگان خدا نشان می‏ دهند و آنان را از گرفتار شدن به ضلالت و گم راهی باز می‏ دارند. با این همه ارتباط و پیوستگی بعضی از آن ها با هم دیگر از ویژگی و خصوصیتی برخوردار است که از بررسی این گونه از پیوندها می‏ توان با مراحل گوناگون چگونگی تداوم مبارزه حقّ و باطل و سرنوشت نهایی این مبارزات و همین طور با بخشی از ریزه‏ کاری های دقیق سنت های الهی و روند تحقق نهایی اهداف حیات بخش انبیا و اولیای الهی آشنا شد.

بدون تردید پیوستگی و ارتباط امام حسین (علیه السلام) با آخرین حجت الهی حضرت بقیة‏اللّه‏ (عجل الله فرجه) بسیار بارز و در خور تعمّق است؛ چرا که با بررسی ابعاد مختلف پیوند این دو حجّت الهی به‏ خوبی چگونگی فراهم شدن بستر حاکمیّت احکام و ارزش های الهی در سرتاسر عالم مشخص می‏ شود. این نوشته در پی آن است که برخی از پیوستگی های حضرت سیدالشهداء(علیه السلام) با موعود بزرگ جهانی حضرت مهدی (عجل الله فرجه) را روشن سازد.

الف) امام مهدی (عجل الله فرجه) از تبار امام حسین(علیه السلام)
در مجموعه روایات منقول از پیامبراکرم(صلی الله علیه و اله) و ائمه اطهار(علیهما السلام) بارها تصریح شده است که منجی عالم بشریت حضرت مهدی(عجل الهه فرجه) از نسل امام حسین(علیه السلام) است. از جمله روایت شده است که پیامبراکرم(صلی الله علیه و اله) در یکی از روزهای آخر عمر مبارکشان در حالی که دست‏شان را به شانه امام حسین(علیه السلام) گذاشته بودند خطاب به دختر بزرگ وارشان حضرت زهرا(سلام الله علیه) فرمودند:

مهدی این امت، از نسل این فرزندم است. دنیا به پایان نخواهد رسید مگر این‏ که مردی از اولاد حسین(علیه السلام) قیام کرده جهان را باعدل و داد پر سازد...1

ایشان در جای دیگر در ضمن معرفی ائمه اطهار(علیهما السلام) می‏ فرمایند:

امامان بعد از من دوازده نفرند که نُه نفر از آن ها از تبار فرزندم حسین(علیه السلام) است که نهمین نفرشان قائم است این دوازده تن اهل بیت و عترت من هستند. گوشت آن ها گوشت من و خون آن ها از خون من است.2

امیر مومنان علی‏ بن‏ ابی‏طالب(علیه السلام) روزی به حضرت اباعبداللّه‏(علیه السلام) فرمودند:

نهمین فرزند تو ای حسین، قائم آل‏ محمّد(صلی الله علیه واله) است او دین خدا را آشکار ساخته و عدالت را در سر تا سر زمین حاکمیّت خواهد بخشید...3

در این باره خود امام حسین(علیه السلام) نیز می‏ فرمایند:

نهمین فرزند من، قائم به حقّ است خداوند به وسیله او زمین مرده را دوباره زنده خواهد ساخت و دین را حاکمیّت خواهد بخشید. او حق را برخلاف میل مشرکان و دشمنان احقاق خواهد کرد.4

ب) تحقق اهداف عاشورا با قیام مهدی (عجل الله فرجه)
امام حسین(علیه السلام) با هدف زنده ساختن احکام قرآن و سنّت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) و از بین بردن بدعت هایی که در نتیجه حاکمیت بنی امیّه در دین ایجاد شده بود قیام کردند و در طول مسیر مدینه تا کربلا ضمن اشاره به انگیزه قیام شان فرمودند:

من به منظور ایجاد اصلاح در امّت جدم رسول خدا (صلی الله علیه و اله) قیام کرده‏ ام می‏ خواهم امر به معروف و نهی از منکر کنم و به همان سیره و شیوه مرسوم جدّم پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله) و پدرم علی‏ بن‏ ابی‏طالب(علیه السلام) عمل می‏ کنم.5

آن حضرت در نامه‏ ای به بزرگان قبایل بصره تصریح می‏ کنند:

من شما را به کتاب خدا و سنّت پیامبرش دعوت می‏ کنم. در شرایطی که اکنون ما زندگی می‏ کنیم سنت رسول خدا (صلی الله علیه و اله) از بین رفته و به جای آن بدعت و احکام و ارزش های غیر اسلامی نشسته است مرا بپذیرید و به یاری من برخیزید. شما را به راه ارشاد و رست گاری هدایت خواهم کرد.6

از مجموعه این گونه از سخنان امام حسین (علیه السلام) اهداف والای نهضت عاشورا به‏ خوبی روشن می‏ شود که احیای قرآن، احیای سنت نبوی و سیره علوی، از بین بردن کج‏روی ها، حاکم ساختن حق، حاکمیّت بخشیدن به حق‏ پرستان، از بین بردن سلطه استبدادی حکومت ستم گران، تامین قسط و عدل در عرصه‏ های اجتماعی و اقتصادی و... از جمله آن هاست.

از طرف دیگر وقتی اهداف قیام منجی عالم بشریت و ویژگی های حکومت جهانی آن حضرت را مورد بررسی قرار می‏ دهیم همین اهداف و انگیزه‏ ها حتی با تعابیر مشابه با تعابیر به‏ کار رفته در مورد نهضت حسینی قابل مشاهده است.

حضرت علی بن ابیطالب(علیه السلام) در توصیف سیره حکومتی امام مهدی(عجل الله فرجه) می‏ فرمایند:

هنگامی که دیگران هوای نفس را بر هدایت مقدم بدارند او [مهدی موعود (عجل الله فرجه)] امیال نفسانی را به هدایت بر می‏ گرداند و در شرایطی که دیگران قرآن را با رای خود تفسیر و تاویل خواهند کرد او آرا و عقاید را به قرآن باز می‏ گرداند. او به مردم نشان خواهد داد که چگونه می‏ توان به سیره نیکوی عدالت رفتار کرد و او تعالیم فراموش شده قرآن و سیره نبوی را زنده خواهد ساخت.7

امام باقر(علیه السلام) در روایتی می‏ فرمایند:

قائم آل محمّد(صلی الله علیه و اله) مردم را به سوی کتاب خدا، سنّت پیامبر(صلی الله علیه و اله) و ولایت علی بن ابی طالب (علیه السلام) و بیزاری از دشمنان آنان دعوت خواهد کرد.8

امام صادق (علیه السلام) می‏ فرمایند:

حضرت مهدی(عجل الله فرجه) تمام بدعت های ایجاد شده در دین را در سرتاسر جهان از بین خواهد برد و در مقابل، تک‏ تک سنت های نبوی را به اجرا در خواهد آورد.9

آن حضرت در جای دیگر ضمن تصریح به این حقیقت که امام مهدی(عجل الله فرجه) بر طبق سیره و روش رسول اکرم (صلی الله علیه و اله) عمل خواهد کرد؛ درباره اصلاحات انجام شده توسط آن حضرت چنین می‏ فرماید:

قائم آل محمّد(صلی الله علیه و اله) به همان شیوه‏ ای که پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله) رفتار می‏ کردند رفتار خواهد کرد آن چه از نشانه و ارزش ها و شیوه‏ های جاهلیت که باقی مانده‏ اند از میان بر می‏ دارد و پس از ریشه کن کردن بدعت ها احکام اسلام را از نو حاکمیّت می‏ بخشد.10

امام صادق(علیه السلام) در زمینه نوع قضاوت و داوری و برخورد آن حضرت با ظلم و ستم نیز می‏ فرمایند:

چون قائم ما قیام کنند در بین مردم به عدالت داوری خواهند کرد و در زمان او بساط ستم و بیداد از روی زمین جمع خواهد شد و راه ها امن شده... و هر صاحب حقّی به حقّ خود دست خواهد یافت و احکام و ارزش های حیات‏ بخش دینی در سرتاسر جامعه حاکمیّت پیدا خواهد کرد.11

نتیجه آن که علاوه بر مشترک بودن اهداف نهضت عاشورا با قیام امام مهدی(عجل الله فرجه) در زمان حکومت جهانی حضرت ولی عصر (عجل الله فرجه) بذرها و نهال های غرس شده در جریان قیام کربلا به بار خواهد نشست و به برکت آن، جهان پر از عدل و داد خواهد شد و تمام اهداف انبیای الهی از آدم تا خاتم تحقق خواهد یافت و بشر طعم واقعی صلح و امنیّت و سعادت را خواهد چشید.

ج) مهدی(عجل الله فرجه) منتقم خون امام حسین(علیه السلام)
یکی از القاب حضرت مهدی(عجل الله فرجه) منتقم است. در توضیح علّت برگزیده شدن این لقب بر آن حضرت مطالب زیادی در سخنان اهل بیت(علیهما السلام) وارد شده است. از جمله در روایتی که از امام محمّدباقر(علیه السلام) نقل شده، وقتی از آن حضرت سوال می‏ کنند که چرا فقط به آخرین حجّت الهی قائم گفته می‏ شود؟ آن حضرت در پاسخ می‏ فرمایند:

چون در آن ساعتی که دشمنان، جدّم امام حسین(علیه السلام) را به قتل رساندند فرشتگان با ناراحتی در حالی که ناله سرداده بودند عرض کردند پروردگارا! آیا از کسانی که برگزیده و فرزند برگزیده تو را ناجوان مردانه شهید کردند در می‏ گذری؟ در جواب آن ها خداوند به آنان وحی فرستاد که: ای فرشتگان من! سوگند به عزّت و جلالم از آنان انتقام خواهم گرفت هرچند بعد از مدّت زمان زیادی. آن گاه خداوند متعال نور و شبح فرزندان امام‏ حسین(لیه السلام) را به آنان نشان داد و پس از اشاره به یکی از آنان که در حال قیام بود فرمود: با این قائم از دشمنان حسین(علیه السلام) انتقام خواهم گرفت.12

در تفسیر آیه «وَمَنْ قُتِلَ مظلوماً فقد جَعَلْنا لِوَلیّه سلطاناً...؛ هر کس مظلومانه کشته شود ما برای ولی او تسلطی بر ظالم قرار می‏ دهیم»...13 از امام صادق (ع) روایت شده است که:

مراد از مظلوم در این آیه، حضرت امام حسین(علیه السلام) است که مظلوم کشته شد و منظور «جَعَلنا لِوَلیِّه سلطانا» امام مهدی(عجل الله فرجه) است14

امام‏ باقر(علیه السلام) نیز تصریح می‏ کنند:

ما اولیای دم امام حسین(علیه السلام) هستیم. هنگامی که قائم ما قیام کنند پی‏ گیری خون امام حسین(علیه السلام) خواهد کرد.15

در دعای ندبه نیز به این حقیقت با این تعبیر تصریح شده است:

أینَ الطالِبُ بِدَمِ المَقتولِ بِکَربَلا.

کجاست آن عزیزی که پس از ظهورش خون شهید مظلوم کربلا را از دشمنان باز پس خواهد گرفت...16

هم چنین روایت شده است که حضرت مهدی(عچل الله فرجه) پس از ظهور بین رکن و مقام برای مردم خطبه خواهد خواند و در مهم‏ ترین قسمت خطبه به صورت مکرر با نهایت اندوه و تاثر شهادت مظلومانه امام حسین(علیه السلام) را مورد اشاره قرار خواهد داد از جمله خواهد فرمود:

ای مردم جهان! منم امام قائم. منم شمشیر انتقام الهی که همه ستم گران را به سزای اعمالشان خواهم رساند و حقّ مظلومان را از آن ها پس خواهم گرفت. ای اهل عالم! جدّم حسین بن علی(علیه السلام) را تشنه به شهادت رساندند و بدن مبارک او را عریان در روی خاک ها رها کردند. دشمنان از روی کینه توزی جدم حسین(علیه السلام) را ناجوان مردانه کشتند...17

در حقیقت با این گونه از عبارات نوید انتقام خون به ناحق ریخته امام حسین(علیه السلام) را به جهانیان خبر می‏ دهد...

و هم چنین به دلالت روایات فراوانی شعار یاران امام مهدی(عجل الله فرجه) پس از ظهور این جمله بسیار الهام‏ بخش است:

یالثارات الحُسَین(علیه السلام)18.

ای بازخواست کنندگان خون حسین(علیه السلام).

این جمله اشاره به این معنا دارد که هنگام انتقام خون پاک امام حسین(علیه السلام) فرارسیده است کسانی که می‏ خواهند از دشمنان آن حضرت انتقام خون به‏ ناحقّ ریخته حجّت الهی را بگیرند مهیا شوند.

د) مهدی(عجل الله فرجه) همیشه به یاد حسین(علیه السلام)
از آن جا که امام حسین(علیه السلام) با تمام وجود همه توانم ندی ها و سرمایه‏ های خود را ایثار کرد تا اسلام را از خطر اساسی برهاند؛ آخرین حجت الهی نیز تصریح دارند که همواره به یاد ایثارگری و فداکاری های آن حضرت هستند و شب و روز با یادآوری مصیبت هایی که بر ایشان روا داشته شد خون گریه می‏ کنند.

در بخشی از زیارت «ناحیه مقدسه» در این باره می‏ خوانیم:

...اگر روزگار وقت زندگی مرا از تو [ای حسین(علیه السلام) [به تاخیر انداخت و یاری و نصرت تو در کربلا در روز عاشورا نصیب من نشد، اینک من هر آینه صبح و شام به یاد مصیبت های تو ندبه می‏ کنم و به جای اشک بر تو خون گریه می‏ کنم...

بدون تردید این قبیل از تعابیر نهایت محبّت و دل بستگی حضرت مهدی(عجل الله فرجه) رابه سیّد الشهداء (علیه السلام) نشان می‏ دهد و ضرورت زنده نگه داشتن خاطره اباعبداللّه (علیه السلام) از جمله از طریق عزاداری برای آن حضرت را مورد تاکید قرار داده و عمق فاجعه کربلا و جنایت بنی امیه به اسلام و انسانیت را افشا می‏ کند.

حتی این به یاد امام حسین(علیه السلام) بودن در عمل کرد سایر ائمه اطهار(علیهما السلام) نیز به چشم می‏ خورد؛ یعنی آن ها نیز در مواقع اشاره به فداکاری ها و مظلومیت های امام حسین(علیه السلام) به گونه‏ ای موضوع امام مهدی (عجل الله فرجه) را مورد تاکید قرار داده‏ اند به عنوان مثال در دعای ندبه امام صادق(علیه السلام) یاد سیّد الشهداء (علیه السلام) به هم راه امام مهدی(عجل الله فرجه) گرامی داشته شده است. در حقیقت شکایت شهادت جان گداز حضرت امام حسین(علیه السلام) به ساحت مقدّس حضرت بقیة‏اللّه(عجل الله فرجه) شده است و در خواست می‏ شود که به عنایت خداوند متعال هر چه زودتر زمینه ظهور فراهم شود بلکه هر چه زودتر مهدی موعود(عجل الله فرجه) ظهور نموده انتقام خون آن حضرت را از دشمنان بگیرند...و حتی به پیروان اهل بیت(علیهما السلام) توصیه می‏ شود که در شب میلاد امام عصر (عجل الله فرجه) از زیارت امام حسین(علیه السلام) غافل نشوند.

البتّه این موضوع به همین صورت در مورد امام حسین(علیه السلام) نیز مطرح است؛ یعنی حضرت اباعبداللّه حسین(علیه السلام) نیز هم واره به یاد مهدی موعود بوده‏ اند. در دعای روز ولادت امام حسین (علیه السلام) از امام مهدی (عجل الله فرجه) یاد می‏ شود و در روز عاشورا و در زیارت عاشورا نام و یاد مهدی(عجل الله فرجه) تسلی بخش قلب سوزان شیفتگان اهل بیت(علیهما السلام) است.

مجموعه این برنامه‏ های حساب شده، پیوند عاشورا و امام حسین(علیه السلام) را با قیام جهانی امام مهدی(عجل الله فرجه) هر چه بیشتر روشن می‏ سازند.

گذشته از همه آن چه بیان شد، طبق روایات بسیاری که از حضرات معصومین(علیهما السلام) نقل شده است در بسیاری از مسایل جزیی نیز امام مهدی (عجل الله فرجه) با امام حسین(علیه السلام) پیوستگی ها و ارتباطات قابل توجهی دارند که از آن جمله است:

1. روز ظهور امام مهدی(عجل الله فرجه) مقارن با روز عاشورا است. از امام باقر (علیه السلام) روایت شده است:

قائم آل محمّد(صلی الله علیه و اله) در روز شنبه که مصادف با روز عاشورا؛ یعنی همان روزی که حضرت اباعبداللّه(علیه السلام) به شهادت رسیدند قیام خواهد کرد.19

2. از مجموعه روایات به خوبی روشن می‏ شود همان گونه که امام حسین(علیه السلام) نهضت خود را از مکه آغاز کردند؛ یعنی پس از خارج شدن از مدینه به مکه آمدند و از کنار بیت‏ اللّه‏ قیام خود را به مردم خبر دادند و به سمت کوفه حرکت کردند، حضرت مهدی (عجل الله فرجه) نیز از کنار بیت اللّه جهانیان را به بیعت با خود فرا خواهد خواند و آن گاه حرکت های اصلاحی را تداوم خواهد بخشید و در نهایت مقرّ حکومتی خویش را در کوفه قرار خواهد داد.

3. حتی طنین صدای امام مهدی(عجل الله فرجه) همان طنین صدای امام‏ حسین(علیه السلام) است. پیام مهدی(عجل الله فرجه) همان پیام حسین(علیه السلام) است که فریاد می‏ زند:

ای مردم مگر نمی‏ بینید به حقّ عمل نمی‏ شود و از باطل خودداری نمی‏ گردد... امر به معروف و نهی از منکر کنار گذاشته شده است و احکام الهی و سنن پیامبر (صلی الله علیه و اله) آشکار هتک می‏ شود و...

این پیام و هشدار در لحظه ظهور با همان صدا به مردم جهان اعلام خواهد شد که امام حسین(علیه السلام) در روز عاشورا با همان لحن و آهنگ مردم را به تبعیت از حقّ و اعراض از بدی ها فرا خواندند:

إنّ صوت القائم یشبه بصوت الحسین(علیه السلام).

صدای [گیرا و دلنواز] قائم شبیه [طنین خوش] صدای اباعبداللّه(علیه السلام) است.

4. برخی از یاران حسین(علیه السلام) پس از رجعت در رکاب امام مهدی(عجل الله فرجه) به یاری آن حضرت خواهند پرداخت و حتی برخی از فرشتگانی که جز اصحاب امام‏ حسین(علیه السلام) بوده‏ اند در خدمت قائم آل محمّد(صلی الله علیه و اله) خواهند بود و... .

«أللّهمّ نرغب إلیک دولة کریمة تعزّبها الإسلام و أهله و تُذِّلُ بها النفاق و أهله...»

پی‏ نوشت ها:
1 .بحارالانوار، ج51، ص91.

2 .کشف‏الغمة، ج3، ص294.

3 .منتخب‏الاثر، ص467

4 .اعلام‏الوری، 384.

5 .بحارالانوار، ج45، ص6.

6 .حیاة‏الإمام‏الحسین(علیه السلام)، ج2، ص264

7 .بحارالانوار، ج51، ص130.

8 .الزام‏الناصب، ص177.

9 .ینابیع‏الموّدة، ج3، ص62.

10.بحارالانوار، ج52، ص352.

11.همان، ص338.

12.دلائل‏الامامة، ص239.

13.سوره اسراء (17) آیه 33.

14.البرهان فی تفسیر القرآن، ج4، ص559.

15.همان، ص560.

16.دعای ندبه.

17.الزام‏الناصب، ج2، ص282.

18.النجم‏الثاقب، ص469.

19.بحارالانوار، ج52، ص 285.
===================================================
نویسنده : میرصادق سیدنژاد
سایت: حوزه