نام : محمد.

كنيه : ابو جعفر و ابوجعفر اول .

القاب : باقر, شاكر, هادى , امين , شبيه -به خاطر شباهت ايشان به پيامبر اكرم (صلی الله علیه و اله )-.

مـشهورترين لقب آن حضرت , باقر است . پيامبر اكرم (صلی الله علیه و اله ) به واسطه جابربن عبداللّه انصارى , آن حضرت را به اين لقب, ملقب كرد و به ايشان سلام رساند.

منصب : معصوم هفتم و امام پنجم شيعيان .

تاريخ ولادت : اول رجب سال 57 هجرى .

برخى از مورخان , ولادت ايشان را در سوم صفر سال 57 هجرى دانسته اند.

محل تولد: مدينه مشرفه , در سرزمين حجاز (عربستان سعودى كنونى ).

نسب پدرى : امام زين العابدين , على بن حسين بن على بن ابى طالب (علیه السلام ).

نام مادر: فاطمه , دختر امام حسن مجتبى (علیه السلام ) كه مكنى به ام عبداللّه بود.

ايـن بـانـوى ارجـمـند, از زنان بزرگ عصر خويش بود كه امام صادق (علیه السلام ) درباره شان و منزلت او, فـرمـود: جـده ام , فـاطمه بنت حسن , صديقه بود و در آل امام حسن (علیه السلام ) زنى به درجه و مرتبه او نرسيد.

چـون نـسـب امـام مـحـمـد بـاقر(علیه السلام ), هم از پدر و هم از مادر, به امام اميرالمؤمنين (علیه السلام) و فاطمه زهرا(سلام الله علیه ) مى رسد, به ايشان علوى بين علويين و فاطمى بين فاطميين گفته مى شود.

مـدت امـامـت : از زمـان شهادت پدرش , امام زين العابدين (علیه السلام ) در سال 95 تا سال114 هجرى , به مدت 20 سال .

تاريخ و سبب شهادت : هفتم ذى حجه سال 114 هجرى , در سن 57 سالگى (و به قولى ربيع الاول يا ربيع الاخر سال 114 هجرى ) به وسيله زهرى كه ابراهيم بن وليد عبدالملك , در ايام خلافت هشام بن عبدالملك , به آن حضرت خورانيد.

محل دفن : قبرستان بقيع , در مدينه مشرفه , در جوار قبر پدرش , امام زين العابدين (علیه السلام ) و عمويش , امام حسن مجتبى (علیه السلام ) و فرزندش , امام صادق (علیه السلام ).

همسران :1. ام فروه بنت قاسم . 2. ام حكيم و چند ام ولد.

فرزندان :1. امام جعفر صادق (علیه السلام ). 2. عبداللّه . 3. ابراهيم . 4. عبيداللّه . 5. على .6. زينب . 7. ام سلمه .

اصحاب : تعداد اصحاب , ياران و راويان آن حضرت , بيش از آن است كه بتوان نام همه آنان را در اين جا آورد, به ناچار نام برخى از بزرگان آنان را ذكر مى كنيم :

1. زرارة بن اعين .

2. معروف بن خربوذمكى .

3. ابو بصير اسدى .

4. فضيل بن يسار.

5. محمدبن مسلم .

6. يزيد بن معاويه عجلى .

ايـن شـش نـفـر, در علم رجال , به اصحاب اجماع اولى شهرت يافته اند كه فقها و حديث شناسان شيعه , اتفاق نظر و اجماع دارند بر صحت نقل روايت آنان از امام معصوم (علیه السلام ).

7. حمران بن اعين .

8. بكير بن اعين .

9. عبدالملك بن اعين .

10. عبدالرحمن بن اعين .

11. محمد بن اسماعيل بن بزيع .

12. عبداللّه بن ميمون .

13. محمد بن مروان .

14. اسماعيل بن فضل هاشمى .

15. ابو هارون مكفوف .

16. ظريف بن ناصح .

17. سعيد بن ظريف .

18. اسماعيل بن جابر خثعمى .

19. عقبة بن بشير اسدى .

20. كميت بن زيد اسدى .

21. جابر بن يزيد جعفى .

مـشهورترين لقب آن حضرت , باقر است . پيامبر اكرم (صلی الله علیه و اله ) به واسطه جابربن عبداللّه انصارى , آن حضرت را به اين لقب, ملقب كرد و به ايشان سلام رساند.

زمامداران معاصر

1. معاوية بن ابى سفيان (35- 60ق .).

2. يزيد بن معاويه (60- 64ق .).

3. معاوية بن يزيد (64- 64ق .).

4. عبداللّه بن زبير (64- 73ق .).

5. مروان بن حكم (64- 65ق .).

6. عبدالملك بن مروان (65- 86ق .).

7. وليد بن عبدالملك (86- 96ق .).

8. سليمان بن عبدالملك (96-99ق .).

9. عمربن عبدالعزيز (99- 101ق .).

10. يزيد بن عبد الملك (101- 105ق .).

11. هشام بن عبدالملك (105- 125ق .).

از مـيان خلفاى مذكور, تنها عبداللّه بن زبير, كه به مدت ده سال بر حجاز و عراق حكومت كرد, از غير بنى اميه بود و بقيه , همگى از سلسله بنى اميه و از دو تيره فرزندان ابوسفيان و فرزندان حكم بـن عـاص بـودند و تمامى آنان جز معاوية بن يزيد(معروف به معاويه ثانى ) و عمربن عبدالعزيز در اذيت و آزار اهل بيت پيامبر اكرم (صلی الله علیه و اله ) و امامان شيعه اتفاق داشتند.

رويدادهاى مهم

1. حـضـور امـام مـحـمد باقر (علیه السلام ) در واقعه كربلا, در سن چهار سالگى , به همراه پدرش , امام زين العابدين (علیه السلام ) در محرم سال 61 هجرى .

2. شهادت امام زين العابدين (علیه السلام ), پدر ارجمند امام محمد باقر (علیه السلام ), در سال 95هجرى .

3. مباحثات و احتجاجات امام محمد باقر (علیه السلام ) با بزرگان مذاهب و اديان , درباره اثبات حقانيت اهل بيت (علیهما السلام ).

4. ضـرب سـكه اسلامى , براى پول رايج خلافت اسلامى , و اسقاط سكه رومى توسط عبدالملك بن مروان , در سال 76 هجرى , با مشورت و يارى امام محمدباقر(علیه السلام ).(1)

5. احضار امام محمد باقر (علیه السلام ) و فرزندش , امام جعفر صادق (علیه السلام ) به شام از سوى هشام بن عبدالملك .

6. تـاسـيس پايه هاى اصلى حوزه علوم اهل بيت (علیهما السلام ) در مدينه , و تربيت شاگردان مبرز توسط امام محمد باقر(علیه السلام ).

7. مـسـمـومـيت و شهادت امام محمد باقر (علیه السلام ), درسال 114 هجرى , به دست ابراهيم بن وليد بن عبدالملك , والى مدينه , به دستور خليفه وقت , هشام بن عبدالملك .

8. به خاك سپارى بدن مطهر امام محمد باقر (علیه السلام ) در قبرستان بقيع , در مدينه , دركنار قبر پدرش , امـام زيـن الـعـابـديـن (علیه السلام ) و عمويش , امام حسن مجتبى (علیه السلام ), توسط امام جعفر صادق (علیه السلام ) و ساير بازماندگان .



==================================================
پي نوشت:

1- سيرة الائمة الاثنى عشر, ج2 , ص 221. لازم بـه
ذكـر اسـت گـرچـه سـال ضـرب سكه اسلامى , معاصر با دوران امامت حضرت امام زين الـعـابدين (ع )بوده است , اما در ايام , امام محمد باقر(ع ) نيز همچون پدر گرامى اش ملجا علمى و ديـنـى امت بود. به همين دليل , كمك رسانى به خليفه وقت و تشويق او در يك امر مهم اسلامى و سـياسى و اقتصادى , توسط آن حضرت , استبعادى ندارد و يا ممكن است عمل امام محمد باقر (ع ) به اشاره پدر گرامى وى امام زين العابدين (ع ) انجام يافته باشد.

برگرفته از:

خاندان عصمت، سيد تقى واردى