بسم الله الرحمن الرحیم
واقفیه چه کسانی بودند؟
«واقفیّه» نام فرقه‌ای از شیعیان بوده که امام موسی علیه السلام پسر جعفر علیه السلام را همان مهدی موعود می‌دانستند.

دریای رحمت و لطف امامان علیهم السلام را کرانه ای نیست و جلوه های رافت و مهربانی آن خورشیدهای عالم هستی را پایان و انتهایی نمی باشد. آنان « معدن الرحمه » و « مستقرّ قرار الرحمه » می باشند یعنی:

سرچشمه و منشا و قرارگاه رحمت و مهربانی که این صفات و کرامات در آنان دایمی بوده و هرگز از ایشان جدا و زایل نمی گردد.

ترس از بد عاقبتی، امری است که هرگز نباید از دل مومنان خارج شود. قرآن نیز ما را از بد عاقبتی ترسانده است (اعراف، 175) بنابراین هر قدر هم که شخصی به دل و زبان و اعمالش مومن باشد، باز این احتمال در او هست که در بقیه عمر خود از دین یا ایمان خارج شود. یکی از مصداق های مشهور خوش نامانی که بد عاقبت شده اند، واقفیان هستند. در این جا به طور اختصار می خواهیم درباره آنان صحبت کنیم و از وقایع مربوط به آن ها برای زندگی خود درس بگیریم.

اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام معدن علمی هستند متصل به خدا. این نگاران به مکتب نرفته مجرای فیضی اند که از خداوند متعال تا بندگان او در جریان است. علوم و معارف هم بخشی از این فیض بی منتها ست که بعد از سیراب کردن جان آن جانان از لب و قلم پاک آن ها نصیب تشنگان آن معارف می شود.

ضامن آهو، یکی از القابی است که در میان توده مردم به امام هشتم حضرت امام علی بن موسی الرضا صلوات الله علیه نسبت داده شده است، و حتی برخی از محققان این لقب را برگرفته از داستان‌های گوناگونی می دانند که در کتب تاریخی نقل شده است که مشهور ترین آن بدین صورت می باشد که:

روزی صیادی در بیابان طوس آهویی را دنبال می کند. اتفاقا امام رضا علیه السلام در آن نواحی تشریف فرما بودند و آهو به امام پناه می برد، امام حاضر می شود مبلغی را به آن شکارچی بپردازد تا او آهو را آزاد سازد ولی صیاد نمی پذیرد.

ابن صباغ مالكی درباره حضرتش می‌نویسد: «حضرت از مناقبی والا و صفاتی پسندیده برخوردار است. نفس شریفش پاك، هاشمی نسب و از نژاد پاك نبوی است.»

بعد از جریان ولایت عهدی، روزی عبدالله بن مطرف بن هامان بر مامون وارد شد. حضرت رضا(علیه السلام) نیز در مجلس حضور داشت. خلیفه رو به عبدالله كرد و گفت: درباره ابوالحسن علی بن موسی الرضا چه می‌گویی؟

عبدالله گفت: «چه بگویم درباره كسی كه طینت او با آب رسالت سرشته شده و ریشه در گوارای وحی دوانیده است. آیا از چنین ذاتی جز مشك هدایت و عنبر تقوا می‌تواند ظاهر شود؟ [1]»

امام رضا علیه السلام بر اساس موقعیت های متفاوت به هر یک از خلفای جور هم عصر خویش بر خورد کرده اند؛ گاهی بدون لحاظ تقیه و جسورانه به ابراز عقاید خود در مقابل آنان پرداخته اند. گاهی روشی میانه را پی گرفته و در برخی مواقع نیز در ظاهر تسلیم شده اند. در این گفتار به برخورد حضرت در برابر سه حاکم عباسی یعنی هارون الرشید، مامون و امین عباسی پرداخته خواهد شد.

پس از آن كه امام تراژدى پیش نهاد خلافت را با توجه به جدى نبودن آن از سوى مامون ، پشت سر نهاد، خود را در برابر صحنه بازى دیگرى یافت . آن این كه مامون به رغم امتناع امام هرگز از پاى ننشست و این بار ولی عهدى خویشتن را به وى پیش نهاد كرد. در این جا نیز امام مى دانست كه منظور تامین هدف هاى شخصى مامون است ، لذا دوباره امتناع ورزید، ولى اصرار و تهدیدهاى مامون چندان اوج گرفت كه امام به ناچار با پیش نهادش ‍موافقت كرد.

طلیعه نور هدایت:

طبق آن چه مورّخان و محدّثان در كتاب هاى خود ذكر كرده اند و نیز روایات كلّى بر تایید آن وارد شده است :

مادر حضرت ابوالحسن ، امام علىّ بن موسى الرّضا علیه السلام ، از خانواده اى با شرافت و از زنان با فضیلت ؛ و نیز از جهت عقل و دین در بین زنان هم زمان خود مشهور بوده است .

این بانوى بزرگ وار، نسبت به فرایض الهى ، حتّى تمامى مستحبّات را انجام و مكروهات را حتّى الامكان ترك مى نمود؛ و به طور دایم مشغول ذكر و تسبیح خداوند متعال مى بود.

یكی از موضع گیری های امام رضا (علیه السلام)، مفاد سند ولی عهدی امام در مقابل توطdه هاى مامون است.

موضع گیرى هشتم (مفاد دست خط امام بر سند ولی عهدى ) به باور من آن چه امام در سند ولی عهدى نوشت نسبت به موضع گیری هاى دیگرش از همه موثرتر و مفیدتر بود.