عید فطر با همه‏ی شیرینی و فرخندگی، آدمی را بر سر دو راهی شوق و تاسف می‏گذارد. از یك سو شادمانیم كه در دوره امتحان از عهده به درآمدیم و دستورات الهی را اطاعت كردیم و از سویی اندوهگین هستیم كه چرا چنین دوره‏ا‏ی كه با رحمت و مدد الهی همراه بود، سپری شد. با رسیدن عید فطر، ماه رمضان رخت برمی‏بندد و چشمان ما تا سال بعد به انتظار آمدنش به راه خواهد بود. رفتن این ماه گران ‏قدر برای همه ‏ی كسانی كه طعم روزه ‏داری را چشیده‏اند، بر سفره ‏های سحر و افطار این ماه نشسته‏اند، در هوای آمرزش‏آمیز و مغفرت‏آور این ماه تنفس كرده‏اند و در سایه‏ آن از شر شیطان در امان بوده ‏اند، قابل درك است و همه كم و بیش حسرت رفتن این اوقات را درك می‏كنند اما هیچكس به اندازه ‏اهل‏البیت علیهم ‏‏السلام كه در مسیر اطاعت و بندگی خداوند از همه پیشی گرفته و پشوایان اهل تقوی شده‏ اند، آثار فقدان این ماه را درك نمی‏كند. امام سجاد علیه ‏السلام، بزرگ آموزگار نیایش و مناجات‏ عارفانه،
در دعای چهل و پنجم صحیفه‏ سجادیه در قالب یك نیایش و مناجات، شیوه ‏ی وداع با این ماه مبارك را به ما آموزش می‏دهد. امام در این مناجات پس از حمد و ثناء الهی، از خدا بخاطر آنكه با قرار دادن تكالیفی خاص در این مقطع شریف از زمان، موجبات تقرب مسلمانان به خود را ایجاد كرده است، شكرگزاری می‏كند و در ادامه می‏ فرماید:
«این ماه مبارك، در میان ما به شایستگی زیست و به نیكی همنشین ما گردید و گران‏ مایه‏ ترین سودهای جهان را به ما بخشید و چون مدتش به سر آمده و شمار روزهایش پایان گرفت، از ما جدا شد.
اینك او را بدرود می‏گوییم؛ همچون كسی كه رفتنش برای ما دشوار است و ما را دچار اندوده می‏كند ...
بدرود بر تویی كه از گرامی ‏ترین اوقاتی بودی كه با ما همنشین شد ...
بدرود بر تو ای همنشینی كه تا هستی پر قدر منزلتی و چون جدا شوی، فراق تو دردناك است...

شب نوزدهم:
اولین شب از شب‌های قدر است و شب قدر همان شبی است که در تمام سال شبی به خوبی و فضیلت آن نمی‌رسد و عمل در آن بهتر است از عمل در هزار ماه و در آن شب تقدیر امور سال رقم می‌خورد و ملائکه و روح که اعظم ملائکه است در آن شب به اذن پروردگار به زمین نازل می‌شوند و به خدمت امام زمان علیه‌السلام مشرف می‌شوند و آنچه برای هر کس مقدر شده است بر امام علیه السلام عرض می‌کنند.

اعمال شب قدر بر دو نوع است: یکی آن که در هر سه شب انجام می‌شود و دیگر آن که مخصوص هر شبی است.

... آن روزها كه مرا در حرا با خدا خلوتی دوست داشتنی بود، جبرئیل؛ این قاصد میان عاشق و معشوق، این رابط میان عابد و معبود، این ملك خوب و پاك و صمیمی، این امین رازهای من و پیام‌های خداوند، پیام آورد كه معبود، چهل شبانه روز تو را می‌خواند، یك خلوت مدام چهل روزه از تو می‌طلبد... و من كه جان می‌سپردم به پیام‌های الهی و آتش اشتیاقم زبانه می‌كشید بادم خداوندی، انگار خدا با همه بزرگی‌اش از آن من شده باشد، بال درآوردم و جانم را در التهاب آن پیام عاشقانه گداختم.

آری، جز خدا و جبرئیل و شوی تو كسی چه می‌دانست حرا یعنی چه؟ كسی چه می‌داند خلوت با خدا یعنی چه؟ اما... اما كسی بود در این دنیا كه بسیار دوستش می‌داشتم- خدا همیشه دوستش بدارد- دل نازكش را نمی‌توانستم نگران و آزرده ی خویش ببینم.

جابر بن عبدالله انصاری روایت می‌كند:

روزی پیامبر بعد از نماز ظهر و عصر با اصحاب در مسجد نشسته بودند. پیرمردی بیابانی خسته و با نفسهای به شمارش افتاده وارد شد كه معلوم بود از راه دوری می‌رسد و نیازمند است .

رسول خدا از وضع او سوال نمود، گفت: یا نبی الله! من پیرمردی گرسنه‌ام . مرا سیر فرما! برهنه ام، مرابپوشان، بیچاره ام، دستگیری‌ام نما! پیامبر فرمود: خواسته‌های تو را فعلا نمی‌توانم بر آورده نمایم، ولی تو را نزد كسی می‌فرستم كه خدا و رسولش وی را دوست دارند، او هم خدا و رسول را دوست دارد. آنچه داشته باشد، دیگران را بر خود مقدم می‌دارد.

فاطمه ای طلیعه عشق! ای بهانه هستی! ای عصاره وجود رسول(ص)!

پیش از تو خدای عالم، بهانه ای برای آفریدن نداشت. عشق بی معنا مانده بود.

فخر، فروتنی، بزرگی، آبرو، زیبایی و كمال همه واژه هایی تهی، بی فروغ و بی نشان بودند.

تو اما با طلوع خود برگستره زمان، عشق را معنا كردی؛ فخر را مایه مباهات شدی؛ فروتنی در مكتب تو درس افتادگی آموخت؛ بزرگی، اوج از بلندای تو یافت. آبرو حتی از تو آبرو گرفت؛ زیبایی را تو زینت بخشیدی؛

و ... بالاخره كمال نیز بواسطه تو تكامل پذیرفت.

مدت‌ها بود كه زنان عرب از خدیجه همسر گرامی رسول خدا صلی الله علیه و آله به خاطر ازدواج با آن حضرت، فاصله گرفته بودند.

هاله‌ای از غم و اندوه او را گرفته بود و در خانه هیچ مونسی نداشت تا در نبود پیامبر صلی الله علیه و آله با او انس بگیرد كه ناگه سكوت مطلق شكسته شده و جنین با مادر خود سخن گفته و دلداریش می‌دهد. این بماند كه در این مدت با مادر خود چه می‌گفت و چه می‌شنید زیرا تاریخ به درستی از این گفتگوهای اسرارآمیز پرده بر نداشته چرا كه مادر مؤ منان آن را در هاله‌ای از ابهام گذارد. راستی این جنین كیست و حقیقت او چیست كه ماهها با مادر سخن می‌گوید و او آنها را از پیامبر صلی الله علیه و آله كتمان می‌كند.

حضرت فاطمه علیهاالسلام هر چند مقام برترى دارد، ولى او نیز همانند دیگران این مسیر را مى‏پیماید و پس از عالم برزخ به محشر مى‏آید و در پیشگاه خداوند، مقام او بر دیگران ثابت مى‏شود.

حضرت على علیه‏السلام مى‏فرمایند: روزى پیامبر خدا صلى الله علیه و آله براى دیدار فاطمه علیهاالسلام به خانه‏ ما آمد، ولى دخترش را بسیار محزون دید. از او پرسید چرا این گونه غمگینى؟ در جواب گفت: پدر جان! به یاد عالم محشر افتادم كه مردم در آن حال عریان خواهند بود. (ذكرت المحشر و وقوف الناس عراه...)