نامه پیامبر به نصارای نجران

در سال دهم هجری پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نامه ای به نصارای نجران فرستادند و به این مضمون که خداوند یکتا را عبادت کنند، مسلمان شوند یا به مسلمین جزیه بدهند و به مذهب خود باشند و گرنه آماده جنگ شوند. بنی نجران در کلیسای بزرگ خود به مشورت پرداختند، عده ای مانند سید که از بزرگان قوم خود بود و عاقب که اسقف نجران بود، مخالفت خود را با تسلیم در برابر خواسته پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم اعلام کردند. در مقابل عده ای مثل ابوحارثه اسقف اعظم نجران که 120 سال عمر داشت و در باطن مسلمان بود، با امر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم موافق بود. بعد از دو روز مشورت قرار شد، کتاب جامعه و صحیفه شیث علیه السلام را که صفات پیامبر بعد از حضرت عیسی علیه السلام را ذکر کرده بود، را بخوانند. در حضور جمع مسیحیان و فرستادگان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فصل های جامعه قرائت شد و با اذعان به آن چه در جامعه آمده بود، تصمیم گرفتند 70 نفر از جمله سید و عاقب و ابوحارثه را برای تحقیق به مدینه بفرستند.

نجرانیان در مدینه

آنان به مدینه آمدند و خدمت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم شرف یاب شدند. هر چه آن حضرت دلیل و برهان آورد، آنان قبول نکردند و امر به مباهله واگذار شد. جبرییل نازل شد و این آیه را آورد: اگر کسی با تو مجادله کند، بعد از علمی که نزد تو آمده، بگو بیاید تا فرا خوانیم پسران و زن های خود و کسی که به منزله جان ماست، آن گاه نفرین کنیم و لعنت خدا را بر دروغ گویان قرار دهیم.(3) لذا قرار بر مباهله شد و سید و عاقب به محل اردوی خود در خارج از مدینه رفتند و آنان با یکدیگر مشورت کردند و بعضی از علمای آن ها گفتند: اگر فردا محمد صلی الله علیه و آله و سلم با اصحاب و جمع کثیری برای مباهله حاضر شود، این روش پادشاهان است و ترسی به خود راه ندهید، ولی اگر خواص اهل بیت خود را آورد این کار انبیا است.

مراسم مباهله

روز دیگر هنگام بالا آمدن آفتاب، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم دست علی بن ابی طالب علیه السلام را گرفت و از حجره بیرون آمد. امام حسن علیه السلام و امام حسین علیه السلام را پیش رو روانه فرمود و حضرت صدیقه کبری فاطمه زهرا سلام الله علیها از پشت سر آمدند، تا بین دو درختی که قبلا تعیین شده بود رسیدند. قبلا به دستور حضرت زیر آن دو درخت را جارو زدند و به عنوان سایه بان عبای سیاهی بالای درخت قرار دادند. مسلمانان مدینه هم آمدند، بنی نجران هم با فرزندان نجران آمدند. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم کسی را نزد سید و عاقب فرستاد که ما آماده ایم! اسقف با همراهان آمد و گفت: با چه کسانی با ما مباهله می کنید؟ پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: با بهترین اهل زمین و نیکوترین جهانیان نزد خداوند متعال، زیرا که از طرف خداوند متعال امر شده ام که آن ها را بیاورم و اشاره به آل عبا فرمودند. سید و عاقب و اسقف همین که چشمانشان به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و آل عبا افتاد، وحشت کردند، به حدی که چهره هایشان زرد شد. ابوحارث که میل به اسلام داشت، فرصت را مغتنم شمرد، پا پیش گذاشت و دست سید و عاقب را گرفت و پس کشید. آن ها را نصیحت کرد و از عواقب این مباهله مطلع کرد و گفت: صفات او و اهل بیت او را در کتاب ها خوانده اید. این محمد همان پیامبر است. مگر نمی بینی ابرهای سیاه و دگرگونی آفتاب را، شاخه های درختان که خم شده، صدای مرغان، دود سیاه اطراف و آثار زلزله که در کوه ها نمودار شده است. آن بزرگ واران منتظرند که دست به دعا بردارند. به خدا قسم اگر سخن بگویند از ما نشانی نمی ماند. برویم و با او صلح کنیم.

پرهیز نجرانیان از مباهله

او را فرستادند و ابوحارث مسلمان شد و عرض کرد: مردم نجران پشیمان شدند. حضرت فرمود: اسلام بیاورید. گفت قبول نمی کنند. فرمود: آماده جنگ باشند. گفت قدرت این کار را ندارند ولی حاضرند جزیه را قبول کنند. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به امیرالمومنین علیه السلام فرمودند: شرایط ذمه و مقدار آن را به آن ها بگویید. بعد از معین نمودن جزیه و شرایط آن، حضرت امیرالمومنین علیه اسلام آن ها را نزد پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم آوردند و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: اگر با من و این جماعت اهل بیت من مباهله می نمودید، به صورت میمون و خوک می شدید، این وادی بر شما آتش می شد و یک سال نمی گذشت که تمامی نصارا نابود می شدند.(4)

روز حاتم بخشی

در این روز امیرالمومنین علیه السلام در مسجد پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم انگشتر خود را در حال رکوع به سائل بخشید و آیه مبارکه: إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّـهُ وَرَ‌سُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَ‌اكِعُونَ: ولی شما، تنها خدا و پیامبر اوست و کسانی که ایمان آورده اند، همان کسانی که نماز بر پا می دارند و در حال رکوع زکات می دهند.(5) در شان حضرت نازل شد.(6) حضرت فرمودند: هنگامی که این آیه مبارکه نازل شد، عده ای از اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در مسجد مدینه جمع شدند و بعضی به بعضی دیگر گفتند: درباره این آیه چه می گویید؟ بعضی دیگر گفتند: اگر منکر این آیه بشویم سایر آیات هم باید منکر شویم، اگر ایمان به این آیه بیاوریم و قبول کنیم برای ما ذلت است. زیرا علی بن ابی طالب علیه السلام بر ما مسلط می شود. عده ای از منافقین گفتند: ما می دانیم محمد صلی الله علیه و آله و سلم در آن چه می گوید صادق است. او را به ظاهر دوست داریم، ولی از علی علیه السلام در آن چه امر می کند پیروی نمی کنیم. لذا آیه نازل شد: يَعْرِ‌فُونَ نِعْمَتَ اللَّـهِ ثُمَّ يُنكِرُ‌ونَهَا وَأَكْثَرُ‌هُمُ الْكَافِرُ‌ونَ: نعمت خدا را می شناسند، اما باز هم منکر آن می شوند و بیشترشان کافرند.(7) یعنی ولایت علی بن ابی طالب علیه السلام را می شناسند و حال این که بیش تر آن ها نسبت به آن کافرند. (8)

نزول سوره انسان و آیه هل اتی در شان اهل بیت علیهم السلام

در این روز سوره انسان و آیه هل اتی در شان امیرالمومنین علیه اسلام، حضرت فاطمه سلام الله علیها، امام حسن علیه السلام و امام حسین علیه السلام نازل شده است.(9) این امر بعد از سه روز روزه و اعطای افطارشان به مسکین و یتیم و اسیر بود که آن طعام بهشتی نازل شد. بنا بر نقلی روز 25 ذی الحجه سوره مبارکه نازل شد. امام صادق علیه السلام فرمودند: آن کاسه ای که با آن طعام از بهشت آوردند، آن بزرگ واران میل کردند، نزد ماست و حضرت صاحب الامر علیه السلام آن را ظاهر خواهد کرد و طعام بهشتی از آن تناول خواهند فرمود.

مرگ واثق بالله عباسی

در بیست و چهارم ذی الحجه سال 232 هجری قمری واثق بالله نهمین خلیفه عباسی مرد.(11)

------------------------------------

منابع:

1-زاد المعاد،ص287. فیض العلام،ص127. بحار الانوار،ج97،ص167. مصباح کفعمی،ج2،ص601. العدد القویه،ص307. مسار الشیعه،ص22.
2-تاریخ الخلفا،ص179.
3-سوره آل عمران،آیه61.
4-تفسیر برهان،ج1،ص278. قلائد النحور،جلد ذی الحجه،ص427-238-441.
5-سوره مائده،آیه55.
6-قلائد النحور،ج ذی الحجه،ص426.
7-سوره نحل،آیه83.
8- تفسیر برهان ج 1 ص 479.
9-زاد المعاد،ص301.
10-زاد المعاد،ص301. مصباح کفعمی،ج2،ص601. فیض العلام،ص128. توضیح المقاصد،ص32. مصباح المتهجد،ص712.
11-وقایع الایام،ص138.