درمیان ما روزهای خاص و بزرگی وجود دارد که آن را عید می نامیم در فرهنگ نامه ابجد نیز عید اینگونه تعریف شده است: العِید- ج‏ أَعْیَاد [عود]: روزیکه در آن حادثه یا اتفاق مهمّى در سال رخ داده باشد که در هر سال آنرا به یاد گیرند، موسم و فصل، آنچه از بیمارى و یا غم و اندوه که همواره بر شخص وارد شود.

اعیاد بزرگ

در فرهنگ ها و سنت های مختلف،روزهایی بنا به مناسبت های خاص خویش به عنوان عید تعیین شده اند برای مثال در میان ما ایرانیان روز اول بهار به عنوان عید نوروز تعیین گشته است. درمیان مسلمانان نیز چهار روز است که به عنوان عید تعیین گشته است:

مفضل بن عمر مى‏گوید: به امام صادق (علیه السلام) گفتم: مسلمانان چند تا عید دارند؟

فرمود: چهار عید، گفتم: من عید فطر و قربان و جمعه را مى‏شناسم فرمود: بزرگترین و شریف‏ترین آنها روز هجدهم ذیحجه است و آن روزى است که در آن روز پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) امیر المۆمنین (علیه السلام) را بلند کرد و او را براى مردم به جانشینى نصب کرد، گفتم: در این روز وظیفه ما چیست؟ فرمود: بر شماست که آن روز را به عنوان سپاسگزارى و ستایش خداوند روزه بگیرید با اینکه خداوند در هر لحظه سزاوار سپاسگزارى است. و همین طور بود که پیامبران اوصیاء خود را امر مى‏کردند که در آن روز که وصىّ نصب مى‏شود روزه‏دار باشند و آن روز را عید بگیرند و هر کس در آن روز روزه بگیرد بهتر از عمل شصت سال است. ( الخصال / ترجمه جعفرى ج‏1 /383 ) عید قربان و عید فطر نزد مسلمانان از جایگاه و منزلت بزرگی برخوردار است به گونه ای که این روز را در تعطیل اعلام کرده و اوقات خویش را صرف گرامیداشت این روز می کنند و سعی می کنند مجالس شادی خویش را در این اعیاد بزرگ بر پا کنند.

تاریخچه عید

تعیین کردن روزی خاص به عنوان عید سابقه ای طولانی دارد و مختص به عصر ما نمی باشد. هبة اللّه علیه السّلام فرزندان و تابعین خود را مأمور کرد که در هر- سالى یک روز نزد او جمع شوند، موقعى که نزد آن حضرت اجتماع میکردند آن بزرگوار تابوت را باز میکرد و در آن نظر مینمود لذا آن روز براى آنها روز عید مقرّر شد، جهت اینکه هبة اللّه علیه السّلام در آن تابوت نظر میکرد این بود که در انتظار قیام حضرت نوح علیه السّلام بود. ( ترجمه إثبات الوصیة / متن 23 )


روزی که در آن گناهی نباشد

حضرت امیر المومنین علی (علیه السلام) تعریفی متمایز از عید ارائه داده و آن را روزی می داند که در آن بنده مرتکب گناهی نشده باشد. « این عید کسی است که خدا روزه اش را پذیرفته و نماز او را ستوده است و هر روز که خدا را نافرمانی نکنند، آن روز عید است!. » ( نهج البلاغه،حکمت 428) بنابراین روزی که بنده آلوده به گناهی نشده باشد، روزی است که یه قدم به محبوب خویش نزدیکتر گشته و خود و خدای خویش را راضی و خشنود گردانیده است و عید واقعی این روز است.

سر موفق نشدن عامه براى درک فضائل عید فطر و قربان

على بن احمد رحمة اللَّه علیه از محمّد بن یعقوب، از على بن محمّد از کسى که ذکرش نموده از محمّد بن سلیمان، از عبد اللَّه بن جنید تفلیسى از رزین، وى مى‏گوید: حضرت ابو عبد اللَّه علیه السّلام فرمودند:هنگامى که حضرت حسین بن على علیهما السّلام را با شمشیر زدند و آن جناب روى زمین سقوط کرد، سرعت و شتاب کردند که سر مبارکش را قطع کرده و ببرند منادى در این وقت از جانب عرش نداء داد: اى امّت ظالم و ستمگرى که بعد از پیامبرتان گمراه شدید خدا موفّقتان نکند که عید قربان و فطر را درک کنید، سپس راوى گفت، امام علیه السّلام فرمودند: به خدا سوگند موفّق نشده و نخواهند شد تا وقتى که منتقم خون حسین علیه السّلام قیام کند. ( علل الشرائع / ترجمه ذهنى تهرانى ج‏2 261 )


زیارت بهترین مکان در بهترین روز

و در موثق کالصحیح منقول است که حضرت امام جعفر صادق صلوات اللَّه علیه فرمودند که محبوب‏ترین جاهاى زمین نزد حق سبحانه و تعالى مکه معظمه است هیچ خاکى نزد حق سبحانه و تعالى محبوب‏تر از خاک آن نیست و هیچ سنگى نزد حق سبحانه و تعالى محبوب‏تر از سنگ آن نیست و هیچ کوهى محبوب‏تر از کوه آن نیست به نزد من و هیچ آبى محبوب‏تر از آب آن نیست به نزد من‏ . ( لوامع صاحبقرانى مشهور به شرح فقیه / ج‏7 / 219)

روز عید قربان نیز یکی از بهترین روزها تعیین شده است و روز بسیار شریفی است که اعمالی را نیز برای آن منظور کرده اند، از جمله غسل و نماز و قربانی کردن و خواندن دعا. حج خانه خدا در این روز مقرر شده است و این حج با اعمالی همراه است که مردمان با آنها انس نگرفته‌ اند و عقول از درک سرّ آنها عاجز است مثل زدن سنگریزه، و هروله میان مروه و صفا، پس به جا آوردن آن نیست مگر به جهت محض اطاعت امر و اظهار بندگی.




منابع:

1)لوامع صاحبقرانى مشهور به شرح فقیه/ مجلسی

2)علل الشرایع / ابن بابویه

3)معراج السعادة / نراقی

4)نهج البلاغه / ترجمه دشتی

5)الخصال / ابن بابویه

6)إثبات الوصیة / علی بن حسین مسعودی