بنابراین لازم است انسان، تمام توان خود را براى استفاده از این روز بزرگ آماده نموده و مهمترین كار در این جهت، بدست آوردن شرایط استجابت دعاست.

اهمیت دعا در این روز به اندازه‏اى است كه روزه این روز را براى كسى كه روزه باعث ضعف او هنگام دعا مى‏شود ممنوع كرده‏اند، با این كه در روایات صحیحه آمده است كه، روزه آن، كفاره نود سال مى‏باشد.

گفتیم بهتر است روز عرفه در عرفات یا كربلا دعا كند. باین جهت كه توقف در عرفات در این روز از اعمال حج بوده و روایات زیادى درباره پاداش زیارت امام حسین (علیه السّلام) در روز عرفه وارد شده است. مثلا در روایت صدوق از امام صادق آمده است.

خداوند متعال قبل از اهل عرفات براى زائرین قبر حسینى (علیه السّلام) جلوه كرده، نیازهاى آنان را برآورده، گناهانشان را بخشیده و آنان را به خواسته‏هایشان مى‏رساند. آنگاه نزد اهل عرفات آمده و با آنان نیز این گونه رفتار مى‏كند.

خود امام حسین (علیه السّلام) نیز به سرعت از انسان راضى شده، او را مى‏پذیرد و رحمت او گسترده است زیرا مى‏فرمود: احسان مانند باران است كه بر نیكوكار و بدكار مى‏بارد.

گشودن درهاى دعا از جانب خداى متعال كرامتى است كه هیچ مخلوقى توان چنین كارى را ندارد. درب دعا، درب بزرگى است كه با تمامى درهاى سعادت برابرى كرده، آسانتر از تمامى این درها بوده و در میان درهاى سعادت درى نیست كه بتوان با آن به تمامى اهداف جزئى و كلى، دینى و دنیوى و تمامى آرزوها و اهداف رسید.

شرایط معنوى و قلبى دعا

در یک كلام داشتن ایمان حقیقى به خدا، صفات و نامهاى اوست. و آنگاه كه قلب بنده به خدا و به قدرت و علم، عنایت و جود و كرم و راستگویى او، و دعوت بندگان به دعاى خود، ایمان آورده و دعا كند، بدون شک به خواسته خود یا عوض خواسته خود مى‏رسد.

در هنگام نشستن براى دعا آرامش و وقار داشته و باندازه نشاط خود ذكرهایى را كه قبل از شروع دعا رسیده است بگوید. در ابتدا بطور اجمال به حمد خدا،«لا اله الا اللّه»گفتن و تمجید و ستایش او پرداخته و آنگاه صد بار تكبیر، صد بار «الحمد للّه» صد بار «سبحان اللّه»، صد بار«لا اله الا اللّه»گفته، صد بار«قل هو اللّه احد»و سوره «قدر» و بنابر روایتى صد بار «آیة الكرسى» خوانده و صد بار بر پیامبر و آل او صلوات بفرستد. و اگر باین مقدار نشاط نداشت مى‏تواند، فقط تكبیر و«لا اله الا اللّه»و «الحمد للّه» و «سبحان اللّه» گفته و صلوات بفرستد ولى باید همراه با حضور قلب، صدق و اخلاص باشد.


هنگام تكبیر گفتن این فرمایش امام صادق (علیه السّلام) در «مصباح الشریعه» را فراموش نكنیم: هنگام تكبیر گفتن تمامى موجودات آسمانى و زمینى را در مقابل بزرگى و شوكت خداوند كوچك شمار.

باید هنگام گفتن این الفاظ و اذکار، باندازه فهم خود معانى آن را در نظر داشته و تا آنجا كه مى‏توانیم مضمون این الفاظ را در خود به وجود آورده و در هنگام ذكر خداى متعال به یاد كس دیگرى بلكه به یاد دشمن او نباشیم زیرا در این صورت سزاوار خوارى و محروم شدن از احسان الهى خواهیم شد.

هنگام صلوات فرستادن بر پیامبر و آل او در نظر داشته باش كه خداوند صلوات فرستادن بر او را همراه با صلوات فرستادن بر خود ذكر فرموده و فرمانبردارى او را با فرمانبردارى خود پیوند زده است.

مواظب باشیم مبادا از بركات شناخت احترام او بى‏بهره بوده و از فواید صلوات او محروم شویم.

پس از این اعمال تا آنجا كه سر حال هستى، دعاهاى وارده را با حضور قلب، تدبر و فهم آنچه مى‏گویى، بخوان. دعاى امام حسین (علیه السّلام) با ملحقاتى كه بر آن افزوده‏اند را نیز ترک نكن و با جدیت و تلاش در پى فهم معانى آن باش. این ملحقات گرچه جزو دعاى امام حسین (علیه السّلام) نیست ولى مضامین عالى داشته و برخاسته از اندیشه‏هاى بلندى است. دعاى صحیفه سجادیه را نیز بخوان.

بهتر است دعاى امام صادق (علیه السّلام) را نیز خوانده و آنگاه حوائج خود را بخواه و هنگام دعا براى خود، برادران دینى بخصوص معلمین، پدر، مادر، و پدران و مادران آنها و سایر ارحام و ذوى الحقوق را مقدم كن. در حال دعا تا آنجا كه مى‏توانى سعى كن بهترین حالات از قبیل گریستن، زارى كردن، خوار شدن، و بستن دستها را داشته و بهترین سخنان را براى جلب رحمت و عطوفت بكار برى. در روایت آمده است كه خداوند به حضرت موسى، فرمود:

آنگاه كه به درگاه من دعا مى‏كنى ترسان بوده، صورت خود را خاک آلوده كرده، و با عزیزترین جاهاى بدن براى من سجده نموده و با ایستادن در مقابل من برایم تواضع نما. با ترسى كه ناشى از عظمت من است و برخاسته از قلبى ترسان است با من مناجات كن.

و نیز روایت شده است كه به حضرت عیسى (علیه السّلام) وحى شد: عیسى از چشمهایت براى من اشک ریخته و با دلت برایم تواضع نما. عیسى در سختى‏ها از من كمک بخواه كه من غمزدگان را یارى نموده و نداى درماندگان را اجابت مى‏كنم. و من مهربانترین مهربانان هستم. (ترجمه‏ المراقبات ص : 448 )