امام محمد باقر (علیه السلام) پنجمین اختر فروزان آسمان امامت، هفتمین گوهر عرش عصمت، شكافنده و تبیین كننده علوم اسلامی است. امامی كه سراسر زندگی اش نور بود، و همه لحظات عمر با بركتش، در راه ارشاد و هدایت انسان ها به پایان رسید. امامی كه از زمینه سازی های پدرش امام سجاد (علیه السلام) در راستای معرفی مكتب تشیع، و مبارزه با طاغوت ها، بهره برداری بسیار كرد، و با تربیت شاگردان برجسته، و تبیین فقه ناب اسلام و اهل بیت (علیهم السلام)، بزرگ ترین قدم را برای شناسایی تشیع و مكتب اهل بیت (علیهم السلام) برداشت.
او در سن چهار سالگی در كربلا و ماجرای عاشورای حسینی حضور داشت، و در سفر كوفه و شام، همراه پدر، همه ماجراها را می دید، و براساس فرهنگ عاشورا تربیت شد.
امام باقر علیه السلام تجسمی از ارزش های والای انسانی و كمالات اخلاقی بود و همه لحظه های زندگی درخشانش، درس های بزرگ انسانی را الهام می بخشید. امام پنجم شیعیان در علم، زهد، عظمت و فضیلت سر آمد همه بزرگان بود و مقام بزرگ علمی و اخلاقی او مورد تصدیق دوست و دشمن بود . به قدری روایات و احادیث در زمینه مسایل و احکام اسلامی، تفسیر، تاریخ اسلام و انواع علوم از آن حضرت به یادگار مانده است که تا آن روز از هیچ یک از فرزندان امام حسن و امام حسین علیهم السلام به جا نمانده بود.
القاب امامافزون بر لقب «شاکر» و «هادی» به طور عمده به لقب «باقر» شهرت یافته است. معنای باقر شکافنده است که جابر بن یزید جعفی در توضیح آن گوید: لأَنّه بقر العلم بقراً ای شقّه و أظهره اظهارا؛ زیرا آن حضرت علم را شکافت و رموز و دقایق آن را روشن ساخت. ( علل الشرایع، ج 1، ص 233)
خلفای معاصردر دوران امامت امام باقر علیه السلام پنج نفر به زمام داری رسیدند که عبارتند از: 1- ولید بن عبدالملک. 2-سلیمان بن عبدالملک. 3- عمر بن عبد العزیز. 4- یزید بن عبدالملک. 5 - هشام بن عبدالملک.
در بین این پنج نفر فقط عمر بن عبد العزیز به خاندان پیامبر علیهم السلام علاقه مند و نسبتا عادل بود. ولی مابقی افرادی خود کامه و ستم گر بودند و خصوصا نسبت به امام سخت گیر بودند.
شیعه در عصر امامدوران امامت امام محمد باقر ـ علیه السّلام ـ مصادف با ادامه فشارهای خلفای بنی امیه و حكّام آن ها بر شیعیان عراق بود. عراق مركز اصلی شیعه محسوب می گردید. شیعیان هر ساله در مراسم حج، با امام تماس داشتند. این تماس ها معمولا یا در مكه و یا در بازگشت و عبور از مدینه، صورت می گرفت. با توجه به برخی اخبار، مردم عراق از رفتن نزد امام باقر ـ علیه السّلام ـ در مدینه، نهی شده بودند. (مختصر تاریخ دمشق، ج23، ص 83)
مشكل «غُلات» در این دوران، یكی از مشكلات برای شیعیان بود. شمار این گروه رو به فزونی بود. وقتی كه امام، آن ها را از خود طرد كرد، اصحاب آن حضرت نیز «غُلات» را از جمع خود بیرون راندند. «مغیره بن سعید» و «بیان بن سمعان»، كه هر دو از معروف ترین شخصیت های غالیان و از رهبران آن ها بودند، توسط اصحاب امام باقر علیه السّلام تكفیر شدند.
تاكید امام باقر ـ علیه السّلام ـ به عمل گرایی شیعیان، به طور غیر مستقیم، در مقابل تمام فرقه هایی كه به عمل صالح اعتنایی نداشتند، صورت می گرفت.بسیاری از شیعیان عراق در اثر فشار و اختناق موجود، انتظار داشتند كه امام ـ علیه السّلام ـ به عراق آمده و دست به شمشیر ببرد. ولی امام باقر ـ علیه السّلام ـ مامور به تقیه بود. لذا، برخی از آن ها نسبت به امامت آن حضرت دچار تردید گشتند. آگاهی كافی درباره امامت به آن ها نمی رسید و به همین جهت گروهی به «زید» برادر امام گرویدند و انشعابی را به وجود آوردند. هر چند زید هفت سال زودتر از برادرش، در كوفه وفات یافت. اما در همین دوره و پس از آن ریشه های گرایش به زید در میان شمار زیادی از شیعیان رشد كرد.
مخالفت با مصالح «امویان» موجب اختلافات كم تری در میان شیعیان می گشت. اما به موازات فروكش كردن فشار های سیاسی بر آنان، مساله «غُلات» به تدریج دامنه بیشتری گرفت؛ به طوری كه مساله مهم در زمان امام صادق ـ علیه السّلام ـ مساله «غُلات» محسوب می گردید. فشار اموی ها، جز در دو سال حكومت «عمر بن عبد العزیز»، (از سال 99 تا 110) در تمام دوران حكومت آنان به شدت ادامه داشت.
منابع:
رسول جعفریان ـ تلخیص از كتاب حیات فكری و سیاسی امامان شیعه.
علی اصغر رضوانی- شیعه شناسی و پاسخ به شبهات.
مرکز جهانی اطلاع رسانی آل البیت علیهم السلام.
سایت اندیشه قم.
منبع: تبیان
به روز شده: : ۱۳۹۱/۱۱/۱۴ ۲۲:۰۶
